تفطّن

تفطّن

وبلاگ حقوقی تفطّـــــن/ (درج اخبار، مقالات، قوانین،مشاوره و سایر خدمات حقوقی) وکیل مرتضی زارع
تفطّن

تفطّن

وبلاگ حقوقی تفطّـــــن/ (درج اخبار، مقالات، قوانین،مشاوره و سایر خدمات حقوقی) وکیل مرتضی زارع

تصمیمات قضایی judicial decision

عنوان  :  تصمیمات قضایی judicial decisionنویسنده :  مهدی جبرییلی جلودار
کلمات کلیدی  :  تصمیم اداری، تصمیم قضایی، حکم، قرار، رای   

 

 

 

 

برای خواندن متن اصلی به ادامه مطلب مراجعه کنید . با تشکر مرتضی زارع

 

تصمیم در لغت به معنای عزم و اراده کردن به کاری، با عزم راسخ در صدد اجرای امری بر آمدن است. قضاء در لغت به معنای حکم کردن، اداء کردن، گزاردن و روا کردن است.[1]
از لحظه­ای که خواهان دادخواست خود را به دادگاه تقدیم می­کند تا لحظه­ای که حکم قطعی به مرحله­ی اجرا در می­آید، دادگاه بنا به ضروریات و مقتضیات وقت پرونده، تصمیمات و نظریاتی راجع به آن اتخاذ و اعلام می­دارد. این تصمیمات بیانگر اراده دادرس دادگاه و مسئول رسیدگی به پرونده و نهایتا اعلام رای در خصوص دعوای مطروحه می­باشد، این تصمیمات اعم است از تصمیمات اداری و تصمیمات قضایی. به عبارت دیگر حکم دادگاه در معنای عام هم شامل تصمیمات قضایی و هم اداری می­شود، ولی حکم دادگاه در معنای خاص، فقط شامل تصمیمات قضایی است که در ماهیت دعوا صادر می­شود و قاطع دعوا است.[2] 
تصمیمی اداری به منظور آماده و مهیا شدن پرونده جهت صدور رای و اجرای آن صورت می­پذیرد؛ از قبیل صدور دستور تعیین جلسه رسیدگی، دستور اخذ نظریه کارشناسان، دستور صدور اجرائیه و اجرای آن و... می‌باشد.
رای که از مراجع قضایی صادر می­شود را تصمیمات قضائی گویند؛ تصمیماتی که از مراجع قضایی صادر می­شود، به حکم و قرار تقسیم می­شود.
تصمیمات قضایی اگر در ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزئی و یا کلی باشد آن را حکم گویند و اگر راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن به طور جزئی یا کلی نباشد آن را قرار می­گویند.[3]
منظور از رای دادگاه جزئاً یا کلاً قاطع دعوا باشد، این است که حکم باید نفیاً یا اثباتاً تکلیف دعوای مطروحه را روشن سازد و با توجه به خواسته خواهان صادر شده باشد، اعم از این که جزئی از خواسته را حق خواهان دانسته و به آن رای دهد و یا آن که کل خواسته را حق خواهان محسوب و آن را محکوم به حکم قرار دهد. مثلا اگر دعوا علیه دو نفر و به خواسته خلع ید غاصبانه و پرداخت اجرت المثل طرح شده باشد و دادگاه پس از رسیدگی نهایتا در مورد خوانده ردیف اول رای به محکومیت وی به خلع ید و پرداخت اجرات المثل بدهد ولی در مورد خوانده ردیف دوم با توجه به دلائل ابرازی وی رای به عدم توجه دعوا صادر کند رای دادگاه نسبت به خوانده ردیف اول حکم و نسبت به خوانده ردیف دوم قرار خواهد بود.
 منظور از رای دادگاه در ماهیت دعوا این است که دادگاه با رسیدگی به ادله‌ی مدعی در جهت اثبات ادعای خود ابراز داشته است و مدافعات مدعی علیه که در رد ادعای مذکور و دفاعا به دادگاه اعلام نموده نهایتا حکم به حقانیت مدعی و یا به بیحقی وی صادر کرده است و الا اگر رای دادگاه بدون ورود در ماهیت دعوا و صرفا در مسائل مقدماتی رسیدگی صادر شده باشد مانند ارجاع امر به کارشناس یا استماع شهود و یا معاینه و تحقیق محلی، عنوان حکم را ندارد و اصطلاحا قرار نامیده می­شود.[4]
 
انواع احکام قضایی دادگاه­ها
الف) احکام قطعی و غیر قطعی؛ احکامی که در دادگاه صادر می­شود اگر قابل تجدید نظر خواهی در دادگاه بالاتر باشد این احکام غیر قطعی است ولی اگر قابل تجدید نظر خواهی نباشد این احکام قطعی است.
ب) احکام ترافعی و احکام حسبی؛ منظور از حکم ترافعی حکمی است که بر اثر وقوع اختلاف، مرافعه و منارعه بین اشخاص و نهایتا مراجعه به دادگاه صادر می­شود. اما حکم حسبی به حکمی اطلاق می­شود که دادگاه به تبع آن مرافعه و اختلاف بین اصحاب دعوا و طرح موضوع در دادگاه به آن رسیدگی نمی‌کند بلکه راسا و از جهت ولایت و نظارت در منافع عمومی به آن رسیدگی و اتخاذ تصمیم می­کند.
ج) احکام حضوری و احکام غیابی؛ به مو جب ماده 303قانون جدید آ.د.م. مقرر شده است که:
«حکم دادگاه حضوری است مگر این که خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد.»
 
انواع قرارهای قضایی دادگاه­ها
الف) قرارهای مقدماتی یا اعدادی؛ البته در قانون به این نام موسوم نیست، بلکه در عرف قضایی و با توجه به این که مقدمه تصمیم و رای دادگاه را فراهم می­کند و متعاقب آن، دادگاه آماده اخذ تصمیم می­گردد، به این نام معروف شده است؛ مانند قرار معاینه و تحقیقات محلی و یا ارجاع امر به کارشناس که بدیهی است پس از انجام آن، دادگاه آماده صدور رای می­شود. این قرارها گاهی به درخواست اصحاب دعوا صادر می­شود و گاهی خود دادگاه برای کشف حقیقت امر، قرارهای مذکور را صادر می­کند.
ب) قرارهای نهایی؛ یعنی قرارهایی که اگر چه در ماهیت دعوا نیست، ولی موجب خروج دعوا از دادگاه می­شود. همان گونه که حکم دادگاه که در ماهیت دعوا صادر شده است موجب همین نتیجه می­گردید؛ مانند قرار سقوط دعوا یا قرار شمول مرور زمان یا قرار عدم اهلیت خواهان و نظائر آن.[5]  


[1] عمید، حسن؛ فرهنگ لغت عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ دهم، 1376، ص400 و 941.
[2] واحدی، قدرت الله؛ ّایسته­های آیین دادرسی مدنی؛ تهران، نشر میزان، چاپ چهارم، 1383، 215.
[3]. بهرامی؛ بهرام؛ آیین دادرسی مدنی علمی وکاربردی، تهران، موسسه فرهنگی انتشاراتی نگاه بینه، چاپ نهم، 1385، ص51.
[4]. واحدی؛ قدرت الله؛ آیین دادرسی مدنی، تهران، نشر دادگستر، چاپ دومف 1378، جلد دوم، ص154.
[5] واحدی، قدرت الله؛ پیشین، ص 216-222.
نظرات 7 + ارسال نظر
پارسی سه‌شنبه 5 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 23:47 http://www.linkbox.par30chat.com

سلام
برای افزایش بازدید سایت و رطبه سایت خود در گوگل و الکسا با ما همکاری کنید
ابتدا کد لینکدونی رو از داخل لینکدونی برداشته و در وبلاگ و یا سایت خود قرار دهید
و سپس لینک خود را ارسال نمایئد
لینک سایت یا وبلاگ شما در کمتر از 24 ساعت در داخل لینکدونی قرارا میگیرید
www.linkbox.par30chat.com
www.links.par30chat.com

حسین پنج‌شنبه 7 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 19:55

بسلام بر شما
من امسال با رتبه 304 منطقه 1 در حقوق دانشگاه شاهد قبول شدم
و امسال جدید الورود هستم
به نظر شما من از چه موقع باید هدفم رو مشخص کنم:یعنی اینکه در ارشد چی بخونم؟جزا-بین الملل-خصوصی-عمومی
من به امید خدا قصد دارم حتما در ارشد در روزانه تهران قبول بشم و تا آنجایی که اطلاع دارم ظرفیت ها بسیار کم است
من از چه موقع شروع کنم منابع ارشد رو آهسته آهسته بخونم؟
من خودم به بین الملل علاقه دارم به نظر شما رشته خوبیه؟

کارآموزان پنج‌شنبه 14 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 20:14 http://karamoozan.blogfa.com

سلام.
چه کمکی از دست ما برمیومد احیانا؟
سر نزدید دیگه به وبلاگ!

آبجی جمعه 15 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 17:02

دادا خوب بود

رویا یکشنبه 17 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 11:17 http://romana.blogsky.com

سلام

خوبی؟
مدتی بود سر نمی زدم. چه خبر؟

به آرزوی های قشنگتون برسین...

رویا

راه حق یکشنبه 17 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 16:28 http://hoghoghfarda.blogfa.com

سلامی چه بوی خوش آشنایی
کسی قدم به حرم بی مدد نخواهد زد
بدون واسطه دم از احد نخواهد زد
گدای کوی رضا شو که آن امام رئوف
به سینه ی احدی دست رد نخواهد زد
...
بهترین شادباش ها تقدیم به شما،
*میلاد مسعود ولی نعمت ما، آقا امام رضا مبارک*

فاطمه شنبه 30 مهر‌ماه سال 1390 ساعت 15:43 http://www.13761376.persianblog.ir

سلام.
شما خیلی زیبا می نویسید
اگر مایل بودید به منم سری بزنید.
وبلاگتون عالییییییی

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد